14.00-14.10   Набиев Ринат Ахметгалиевич, председатель Совета по делам религий КМ РТ, д.и.н.

Взаимодействие государственных и религиозных структур в сфере образования

14.10-14.20   Махмутов Мирза Исмагилович, академик РАО и АН РТ

Терроризм, нетрадиционный ислам и мусульманское образование: мифы и реальность

14.20-14.30   Газиева Гульнур Рашитовна, зав.отделом Департамента образования Совета муфтиев России, к.э.н.

Состояние и перспективы религиозного образования в XXI веке (на примере центральных регионов России)

14.30-14.40   Алексеев Игорь Леонидович, к.и.н., зам. директора Центра политологии и антропологии Востока РГГУ

Исламоведение в религиозном и светском образовании

14.40-14.50   Байрамова Фаузия Аухадиевна, писатель, член Исполкома Всемирного конгресса татар

Изучение основ ислама в татарских школах (постановка проблемы)

14.50-15.00   Мухаметшина Резеда Фаилевна, к.ф.н., доцент кафедры русской, зарубежной литературы и методики преподавания КГПУ

От мусульманского воспитания к мусульманскому образованию (на примере национальных школ   г. Казани)

15.00-15.10   Казыханов Виль Суфьянович, преподаватель Набережно-Челнинского института непрерывного педагогического образования

Роль исламских ценностей в духовно-нравственном воспитании детей

15.10-15.20   Хайрутдинов Айдар Гарифутдинович, н.с. ИИ АН РТ

Специфика религиозного образования: нетрадиционный взгляд

15.20-15.30   Амирханов Ильдус Усманович, ведущий специалист управления ЗАГС при КМ РТ, ректор университета Кул-Шариф

Духовно-светское образование у татар на основе креационного мировоззрения

15.30-15.40  Фатхуллина Зульфия Наримановна, редактор газеты «Мусульманские известия», член Совета организации мусульманских женщин Татарстана

Пути реализации образовательных прав мусульман в Республике Татарстан

15.40-15.50  Сафиуллина Резеда Рифовна, с.н.с. Центра истории и теории национального образования ИИ АН РТ, к.ф.н.
Система мусульманского религиозного образования у татар: прошлое, настоящее и перспективы (сравнительный анализ)

15.50-17.00   Обмен мнениями. Дискуссия. Принятие резолюций.

* * *

Фәнни-гамәли  конференция

«Татарларда мөселман дини мәгариф системасы: тарихы, хәзерге хәле, киләчәге»

ПРОГРАММА

13 октябрь 2004

Казан – 2004

10.00-10.05  Хәкимов Рафаил Сибгат улы, Татарстан Фәннәр Академиясенең Ш.Мәрҗани исемендәге Тарих институтының директоры, Татарстан Республикасы Президенты каршындагы дәүләт киңәшчесе.

Конференцияне ачу

10.05-10.15  Әмирханов Равил Усман улы, ТФА Тарих институтының Яңа һәм иң яңа тарих бүлеге мөдире, т.ф.д.
«Мөхәммәдия» мәдрәсәсе — Октябрь инкыйлабына кадәр әйдәп баручы татар мөселман уку йортларының берсе

10.15-10.25  Хабутдинов Айдар Юрьевич, Хокук суды академиясенең Казан филиалы профессоры, т.ф.д.
Җәдитчелек системасында шәхесне мөселманча тәрбияләү

10.25-10.35  Мөхәммәтҗанов Айназ Руслан улы, «Татарстан» журналы редакциясенең бүлек мөдире
XIX йөз һәм XХ гасыр башында татар мәдрәсәләрен финанслау чыганаклары

10.35-10.45  Гарипов Наил Камил улы, ТФА Тарих институтының  Иҗтимагый фикер тарихы һәм исламият бүлегенең фәнни хезмәткәре, т.ф.к.
«Мәгълүмати шәргыйя» журналы битләрендә мөселман мәгарифе турында бәхәсләр

10.45-10.55  Гыймазова Рәфилә Алмарис кызы, Татарстан Республикасы Милли архивының бүлек мөдире, т.ф.к.
«Иж-Буби» мәдрәсәсе һәм аның татар мәгарифе тарихындагы урыны

10.55-11.05  Бөркетбаева Айнур Жанат кызы, Л.Н.Гумилев исемендәге Евразия милли университеты студенты
Казахстанда татар руханиларының мәгариф эшчәнлеге (XVIII гасыр ахыры – ХХ гасыр башы) 

11.05-11.15  Мөхәммәтҗанова Динә Сибагат кызы, ТФА Тарих институтының  Милли мәгариф тарихы һәм теориясе үзәгенең фәнни хезмәткәре
Татарларда дөньяви һәм дини белемлелек идеалы: тарихи контекст

11.15-11.25 Биктимерова Тәминә Әхмәт кызы, ТФА Тарих институтының  Милли мәгариф тарихы һәм теориясе үзәгенең өлкән фәнни хезмәткәре, т.ф.к.
Кызлар мәдрәсәләрендә дини һәм доньяви белем бирү үзенчәлекләре: тарихи караш

11.25-11.35  Усманова Диләрә Миркасыйм кызы, Казан дәүләт университетының Тарих кафедрасы доценты, т.ф.к.
Советлар Союзы һәм БДБ илләрендә мөселман мәгарифе: Фольксваген фондының фәнни тикшеренү проекты

11.35-11.45  Исхак хәзрәт Лотфуллин, Кабан арты мәчетенең имам-хатыйбы, Ислам дине кабул итүнең 1000 еллыгы исемендәге югары мәдрәсәнең  экс-ректоры
Совет чорыннан соң татарларда дини мәгарифнең яңарыш тарихыннан (Ислам дине кабул итүнең 1000 еллыгы  исемендәге югары мәдрәсә мисалында)

11.45-11.55  Мөхәммәтшин Рәфыйк Мөхәммәтша  улы, ТФА Тарих институтының Иҗтимагый фикер тарихы һәм исламият бүлеге мөдире, с.ф.д.
Татарстан Республикасында хәзерге дини уку йортлары: торышы һәм проблемалар

11.55-12.05  Насыйбуллин Рифкат Габдрахман улы, Татарстан Диния нәзарәтенең Мәгариф бүлеге мөдире, Татарстан Республикасының атказанган укытучысы
Татар милли мәгариф һәм тәрбия системасында дини мәгарифнең урыны

12.05-12.15  Ибраһимов Нурислам Йосыф улы, Рәсәй ислам университетының Яр Чаллы филиалы директоры
Дини уку йортларын тиешле дини һәм дөньяви уку әсбаплары белән тәэмин итү проблемасы

12.15-12.25  Рамил хәзрәт Юныс, Түбән Кама районының имам-мөхтәсибе, Түбән Кама мәдрәсәсенең ректоры
Мөселман дини мәгариф системасында милли-региональ компонент (Түбән Кама районының бүгенге уку йортларында дини гыйлем бирү мисалында)

12.25-12.35  Габдуллин Зөлфәт Гәбделмәннәф улы, Казан югары «Мөхәммәдия» мәдрәсәсенең уку эшләре буенча проректоры
Хәзерге дини уку йортларында дини фәннәрне укыт: методика  һәм кадрлар мәсьәләсе

12.35-12.45  Фәттахов Илһам Фаил улы, Бөтендөнья татар конгрессының Башкарма комитетының бүлек мөдире,  филол.ф.к.
Мөселман дини мәгариф системасында татар теле (Ислам дине кабул итүнең 1000 еллыгы исемендәге югары мәдрәсәдә татар телен укыту тәҗрибәсеннән)

12.45-12.55  Хизриева Галина Әмир кызы, Рәсәй дәүләт гуманитар университеты
Рәсәйдә мөселман хатын-кызлар мәгарифенең бүгенге торышы (Ингушетия Республикасы мисалында)

12.55-13.05 Зарипов Мансур Мәгафүр улы, Рәсәй Эчке эшләр министрлыгың Казан юридик институты доценты, филос.ф.к.
Дини мәгариф системасында дөньяви фәннәрне укыту үзенчәлекләре

13.05-14.00  Төшке аш 

14.00-14.10  Набиев Ринат Әхмәтгали улы, Татарстан Министрлар кабинеты каршындагы дин эшләре шурасының рәисе, тарих ф.д.
Мәгариф системасында дәүләти һәм дини оешмаларның үзара бәйләнеше

14.10-14.20  Мәхмүтов Мирза Исмәгыйл улы, Рәсәй мәгариф академиясе һәм ТФА академигы, педагогика ф.д.
Террорчылык, традицион булмаган ислам һәм мөселман мәгарифе: уйдырмалар һәм чынбарлык

14.20-14.30  Газиева Гөлнур Рәшит кызы, Рәсәй мөфтиләр шурасының мәгариф департаменты бүлеге мөдире
XXI йөздә дини мәгарифнең торышы һәм киләчәге (Рәсәйнең үзәк регионнары мисалында)

14.30-14.40  Алексеев Игорь Леонидович, Рәсәй дәүләт гуманитар университетының Көнчыгыш политология һәм антропология үзәгенең директор урынбасары, тарих ф.к.
Дини һәм дөньяви мәгарифтә ислам белеме

14.40-14.50  Бәйрәмова Фәүзия Әүхәди кызы, язучы, Бөтендөнья татар конгрессы Башкарма комитеты әгъзасы
Татар мәктәпләрендә ислам дине нигезләрен өйрәтү (мәсьәлә күтәрү)

14.50-15.00  Мөхәммәтшина Резидә Фаил кызы, КДПУ доценты, филол.ф.к.
Мөселман тәрбиясеннән - мөселман мәгарифенә (Казан шәһәренең милли мәктәпләре мисалында)

15.00-15.10  Казыйханов Вил Суфиян улы, Яр Чаллы шәһәрендәге Өзлексез белем бирү  институты укытучысы
Балалаларны рухи–әхлакый тәрбияләүдә ислам кыйммәтләренең урыны

15.10-15.20  Хәйретдинов Айдар Гарәфетдин улы, ТФА Тарих институгының фәнни хезмәткәре, филос.ф.к.
Дини мәгарифнең үзенчәлеге: үзгә  караш

15.20-15.30  Әмирханов Илдус Усман улы, Татарстан ЗАГС идарәсенең әйдәп баручы белгече, Кол Шәриф университеты ректоры
Яратылыш тәгълиматы нигезендә рухи–дөньяви мәгариф

15.30-15.40  Фатхуллина Зөлфия Нариман кызы, «Мусульманские известия» гәзите мөхәррире, Татарстан мөселман хатын–кызлары оешмасының шура әгъзасы
Мөселманнарның белем алуга хокукы һәм аны тормышка ашыру юллары

15.40-15.50  Сафиуллина Резедә Риф кызы, ТФА Тарих институтының Милли мәгариф тарихы һәм теориясе үзәгенең өлкән фәнни хезмәткәре, филол.ф.к.
Татарларда дини мәгариф системасы: үткәне һәм киләчәге (чагыштырмача анализ)

15.50-17.00  Фикер алышу. Бәхәс. Йомгаклау.

* * *

РЕКОМЕНДАЦИИ
научной конференции «Система мусульманского религиозного образования у татар: история, проблемы, перспективы» от 13 октября 2004 г. государственным органам, учреждениям и общественным организациям

1. Разработать концептуальные основы структуры и содержания мусульманского религиозного образования в РТ с учетом существующих законодательств .РТ, РФ об образовании, о свободе совести и вероисповеданий и других актов. При разработке концепции в первую очередь ориентироваться на преемственность традиций, учитывая местную специфику.

2. В соответствии с Концепцией разработать и утвердить на экспертных советах новые единые учебные программы, отвечающие требованиям образовательных стандартов. Обеспечить наличие Национально-региональной и вузовской компоненты представленного рабочего плана, обеспечивающих подготовку выпускника в соответствии с квалификационной характеристикой, установленной государственным образовательным стандартом. Усовершенствовать содержание типовой учебной программы по религиозным предметам (фикх, гакида), ввести преподавание основ светского законодательства, особенно по религиозным вопросам.

3. В учебном процессе в первую очередь использовать труды татарских мыслителей-богословов прошлых веков, развивая идеи джадидизма.

4. Обновить состав преподавателей за счет привлечения высококвалифицированных специалистов, имеющих ученые степени, известных ученых РТ, РФ. В целях привлечения высококвалифицированных преподавателей разработать стимулирующий порядок оплаты преподавателей с учетом их научных степеней.

5. Разработать Положение об учебно-методическом центре на базе РИУ для профессиональных мусульманских учебных заведений РТ.

6. Улучшить оснащение библиотек мусульманских учебных заведений. Обеспечить наличие унифицированной учебной литературы по основным религиозным предметам, отвечающей особенностям традиционного ислама. Активизировать сотрудничество с органами образования и культуры, по обеспечению учебниками светского содержания. Обеспечить наличие новой периодической печати в библиотечных фондах учебного заведения.

7. Поставить вопрос перед министерством образования РТ об открытии специальной гимназии для татарских девушек им.Фатихи Аитовой.

8. Увеличить количество часов преподавания татарского языка как одного из государственных языков в религиозных учебных заведениях РТ.