Из Оренбургской библиографической энциклопедии
БАТЫРША (Абдулла Алеев) (ок. 1710-1762) – мулла, идейный руководитель мусульманского населения Башкирии в 1755 г.
В своем письменном воззвании он призвал мусульман края к священной войне против «неверных». В направленной императрице Елизавете Петровне «Записке» Батырша протестовал против захватов лучшей части башкирских земель, роста налогов и повинностей, произвола местных властей, насильственной христианизации мусульманского населения. Восстание началось 15 мая 1755 г. на юге Башкирии (в Бурзянской волости), а затем распространилось и на другие районы. Под натиском правительственных войск, посланных губернатором И.И. Неплюевым, часть восставших ушла в казахские степи, другие в ответ на обещание властей простить добровольно сдавшихся прекратили борьбу. Батырша попал в плен. С 1756 г. в Шлиссельбургской крепости, где и умер в 1762 г. Учтя уроки восстания, местная администрация приняла некоторые меры по ослаблению феодального гнета.
* * *
ТФАның Ш.Мәрҗани исемендәге Тарих институты
Батырша җитәкчелегендә баш күтәрү һәм XVIII йөз татар җәмгыятендәге иҗтимагый-мәдәни торыш
исемле төбәкара фәнни-гамәли конференция
ПРОГРАММАСЫ
Казан шђџђре, 2005 елның 17 мае
Конференцияне үткәрү урыны — Тарих институтының конференцияләр залы (Кремль урамы, 9-нчы йорт)
Чыгышларга бирелгән вакыт 15 мин.
Фикер алышуда сөйләү 5 мин.
10.00 Хәкимов Р.С., фђлсђфђ фђннђре кандидаты, Ш.Мәрҗани исемендәге Тарих институты директоры
Кереш сүз
10.05 Ислаев Фәйзелхак Габделхәй улы, тарих фђннђре кандидаты, ИПКРОның тарих һәм иҗтимагый фәннәр кафедрасы мөдире
Батырша җитәкчелегендәге баш күтәрү: љйрђнњ нђтиќђлђре џђм алда торган бурычлар
10.20 Вәлиуллин Илдар Рәүф улы, тарих фђннђре кандидаты, Татар энциклопедиясе институты өлкән фәнни хезмәткәре
Татар халкының иҗтимагый–сәяси тормышы контекстында (XVIII йөзнең икенче яртысы) Батыршаның рухи мирасы
10.35 Идиәтуллина Гөлнара Гадел кызы, тарих фђннђре кандидаты, Ш.Мәрҗани исемендәге Тарих институты өлкән фәнни хезмәткәре
XVIII йөздә татар иҗтимагый һәм дини фикере
10.50 Бәйрәмова Фәүзия Әүхәди кызы, язучы
Батырша мулланың халыкка өндәмәсе
11.05 Гайнетдинов Мәсгут Вәлиәхмәт улы, филология фәннәре докторы
Чыганаклар Батыршаның авылыннан качуы турында нәрсә сөйли?
11.20 Шәйхәйдаров Рәфис Муллагатдәр улы, Башкортстан Мәдәният һәм милли сәясәт министрлыгының Габдулла Галиев (Батырша) музей-йорты директоры, имам-хатыйп.
Батырша рухы халык күңелендә
11.35 Әхмәтҗанов Марсель Ибраһим улы, филология фәннәре докторы, Г.Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм сәнгать институты мирасханәсе мөдире
XVIII гасыр татар кулъязмаларында Батырша «Гарызнамә»сенә аваздаш әсәрләр
11.50 Габделхакова Румия Госман кызы, Г.Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм сәнгать институты аспиранты
«Гарызнамә» әсәренең реалистик әдәбият формалашудагы әһәмияте
12.05 Фикер алышу.
12.30 Конференциянең ябылуы